วิธีทำอิฐมอญ

อิฐมอญปัจจุบันมีการทำกันหลายแบบและหลายขนาด จะมีทั้งแบบโบราณซึ่งคนทั่วไปจะเรียกว่าอิฐมอญตันมือและแบบมีรู ซึ่งเราจะผลิตตามความต้องการของตลาดเป็นส่วนใหญ่ของผู้ใช้งาน แต่จะขอพูดถึงการทำอิฐมอญแบบใช้เครื่องจักรทำ ซึ่งเราเรียกว่า อิฐมอญรู โดยมีขั้นตอนต่างๆดังต่อไปนี้

ขั้นตอนการทำอิฐมอญรู

ขั้นตอนที่ 1 การเลือกดินที่จะนำมาทำอิฐมอญ ลักษณะดินที่ใช้ทำอิฐมอญรูจะต้องเป็นดินเหนียวปนดินร่วนและมีทรายปนบ้างนิดหน่อย แต่ห้ามปนทรายเยอะเพราะถ้าปนทรายเยอะจะทำให้อิฐเปราะง่ายและการรีดอิฐกัอจะช้ามาก ที่สำคัญสุดคือ ห้ามให้มีเศษกิ่งไม้ รากไม้ หรืออื่นๆ ที่ไม่ใช่ดินปนมากับดินที่เราจะทำอิฐ เพราะหากมีสิ่งพวกนี้จะทำให้เราทำอิฐไม่ได้หรือหากทำได้ก้อทำยากและเสียเวลาในการทำมาก และดินที่นำมาทำถ้าออกสีแดงดำยิ่งดีมาก

ขั้นตอนที่ 2 การหมักดิน เมื่อเราได้ดินเรียบร้อยแล้วเราจะนำดินที่ได้ลงมักในบ่อดินที่เราเตรียมไว้ การหมักดินจะใช้น้ำเทลงไปที่ดินจนดินที่เตรียมไว้ชุ่มน้ำแล้วนำขี้เถ้าแกลบมาโรยบนดินที่เตรียมไว้ให้ทั่ว การโรยขี้เถ้าจะโรยหนาประมาณ1-2 ซม. แล้วหมักดินทิ้งไว้ 1 คืน

ขั้นตอนที่ 3 การรีดอิฐ เมื่อเราหมักดินไว้หนึ่งคืนแล้วจะทำการรีดอิฐโดยขั้นตอนนี้จะต้องใช้คนทำอย่างน้อย 4 คน คือ

จะเป็นคนตักดินใส่เครื่องทำอิฐจนเต็มและต้องคอยเติมดินใหัเต็มอยู่เสมอ เครื่องทำอิฐจะทำการปั่นดินผสมดินให้เข้ากันจนดินละเอียดเป็นเนื้อเดียวกันแล้วดินจะไหลออกมาตามท่อเข้าสู่หัวพิมพ์อิฐออกมาเป็นตัวอิฐ

จะทำหน้าที่ตัดดินที่ไหลออกมาจากแท่นพิมพ์อิฐตามขนาดที่เราต้องการตัดเสร็จก็ต้องคอยหยิบอิฐที่ไหลออกมาไปวางไว้ที่รองอิฐ หนึ่งรองจะว่าได้ 9 ตัว

คอยหยิบรองวางให้กับคนที่ 2 จะวางซ้อนไปเรื่อย ๆ ซ้อนกัน 8-9 ชั้นตามความถนัดของแต่ละคน

จะเป็นคนคอยเอาอิฐที่วางอยู่บนรองไปตากแดดโดยใช่รถเข็น ๆ ไปตากแดด

ดังวีดีโอที่อยู่ด้านล่าง

ขั้นตอนที่ 4 การตากอิฐใหัแห้งก่อนเข้าเตาเผา อิฐที่รีดออกมาแล้วจะต้องตากแดดให้แห้งโดยจะใช้เวลาประมาณ 2-3 วัน เมื่ออิฐแห้งแล้วจะทำการถ่ายตัวอิฐออกจากรองแล้วเรียงกองไว้ (ทึบอิฐ ภาษาคนทำอิฐ) คนทำอิฐจะเก็บรองไปวางไว้ใกล้ๆ เครื่องทำอิฐอีกทีหนึ่ง เมื่ออิฐแห้งได้ที่แล้วก็จะเก็บอิฐเข้าเตาเผา

ขั้นตอนที่ 5 การตั้งอิฐมอญ การตั้งอิฐมอญต้อง จะต้องให้คนที่มีความชำนาญในการตั้งอิฐ เพราะหากให้คนที่ไม่เคยทำ อาจทำให้อิฐที่เราเผา ล้มเผาอิฐไม่สุก และสิ้นเปลื้องแกลบ และใช้ระยะเวลาในการเผานาน การตั้งอิฐจะต้องให้มีช่องไฟด่านล่างเป็นขา ๆ เพื่อให้ไฟผ่านเข้าไปเผาอิฐมอญได้และต้องตั้งอิฐให้ตรงเสมอกัน เพื่อให้เวลาเผาอิฐจะได้ไม่ล้ม

ขั้นตอนที่ 6 การเผาอิฐ เมื่อเราตั้งอิฐเรียบร้อยแล้วจะต้องทำการปิดเตาเผาอิฐ เราจะให้ผนังสังกะสี หรืออลูมิเนียมก็ได้เป็นกำแพงปิดเตา รอบเตาอิฐด้านบนกองอิฐเปิดโล่งไว้เพื่อใส่แกลบที่จะเผา เมื่อปิดเตาเผาอิฐแล้ว ต่อไปการเป็นการหาบแกลบเติมแกลบให้เต็มเตาเผา และจุดเตาเผา การจุดเตาจะจุดไฟรอบเตาเพื่อให้อิฐสุกพร้อมกัน และระหว่างเผาต้องคอยเติมแกลบอย่าให้แกลบหมดก่อนอิฐจะสุก และต้องคอยเกลี่ยขึ้เถ้าเสมอเพื่อให้มีช่องไฟผ่านไปเผาอิฐตลอด เพราะหากไม่เกลี่ยขึ้เถ้าจะทำให้การเผาอิฐช้า ใช้เวลานาน และสิ้นเปลื่องแกลบ การเผาอิฐจะใช้เวลาในการเผาประมาณ 7-10 วัน

ขั้นตอนที่ 7 การเปิดกำแพง เมื่ออิฐสุกได้ที่แล้ว คนเผาอิฐจะทำการเปิดกำแพงที่ปิดเตา การเปิดกำแพงจะต้องดูให้ดีว่าอิฐสุกดีหรือยัง เราจะทยอยเปิดเตาทีละด้าน และเราจะไม่ดับไฟในเตาเผาทันที แต่เราจะปล่อยให้ไฟในเตาค่อย ๆ ดับไปเรื่อย ๆ เพราะบางทีอิฐที่อยู่ด้านในสุดจะสุกช้ากว่าอิฐที่อยู่ด้านนอก

ขั้นตอนที่ 8 การเคลียร์เตาเผาอิฐ เมื่ออิฐสุกหมดแล้วและเรานำอิฐที่สุกออกจากเตาเรียบร้อยแล้ว ที่เตาเผาจะเหลือขึ้เถ้าแกลบอยู่ในเตาเผา เราจะต้องเอาขึ้เถ้าที่มีอยู่มาเก็บไว้อีกที่หนึ่งและต้องเลื่อกขึ้เถ้าที่ไม่มีเศษอิฐและสิ่งอื่น ๆ ที่ไม่ใช่ขึ้เถ้าแกลบออกให้หมด เพราะเราต้องนำขึ้เถ้าที่ได้จากการเผาอิฐไปใช้ทำอิฐมอญต่อไป